Rząd: Characiformes (kąsaczokształtne)
Rodzina: Serrasalmidae (piraniowate)
Pygocentrus nattereri
Ten gatunek ryby słodkowodnej jest powszechny w Ameryce Południowej, gdzie występuje w rzekach Argentyny, Brazylii, Boliwii, Kolumbii, Ekwadoru, Gujany, Paragwaju, Peru, Urugwaju i Wenezueli. Żyje w ciepłych wodach kilku głównych rzek, takich jak Amazonka, Paragwaj, Parana i Essequibo, a także w wielu mniejszych.
Preferuje rzeki bogate w substancje mineralne, które nadają wodzie kolor biały, jedynie sporadycznie widywany w rzekach o bardzo niskim odczynie pH i dużej zawartości kwasów huminowych i fulwowych, których wody mają kolor czarny. Pirania czerwona zasiedla zatoczki, obszary zalewowe, jeziora, strumienie oraz duże rzeki, do głębokości 20 metrów.
Dorasta ona do maksymalnej długości 50 cm, jednak rzadko przekracza 35 cm, i maksymalnej wagi 3,9 kg. Charakteryzuje się głębokim, bocznie ściśniętym ciałem z długimi płetwami grzbietowymi. Ubarwienie różni się w zależności od położenia geograficznego i od wieku ryby. Osobniki dojrzałe mają ciało w kolorze szaro-srebrny z czerwonawo-pomarańczowym brzuchem. Płetwy grzbietowa, odbytowa i ogonowa są czarne, zaś płetwy piersiowe i brzuszną są czerwono-pomarańczowe. Osobniki młodociane natomiast mają ciało w kolorze srebrnym z ciemnymi plamkami, które zanikają stopniowo wraz ze wzrostem ryby.
Żyje ona w grupach liczących około 20-30 ryb. Co ważne, nie grupują się, aby zbiorowo polować na większe ofiary lecz w celach ochronnych przed większymi drapieżnikami. Jednak sprowokowane lub wygłodniałe mogą wpaść w szał żywieniowy, wówczas wokół ofiary zbiera się kilka grup piranii i zjadają ją w ciągu kilku minut.
Ataki takie są niezwykle rzadkie. Pomimo opinii niebezpiecznego drapieżnika, jest ona wszystkożerna. Typowa dieta piranii czerwonej obejmuje owady, mięczaki, skorupiaki oraz inne ryby, a także rośliny i padlinę. Pora żerowania jest różna w zależności od wielkości ryby. Mniejsze ryby szukają pożywienia w ciągu dnia, zaś większe żerują o świcie oraz późnym popołudniem i wieczorem. Zazwyczaj poluje czekając na ofiarę schowana wśród roślinności, jednak może także aktywnie ścigać zdobycz. Jej potężne uzębienie może powodować poważne ugryzienia.
Pirania czerwona nie jest gatunkiem wędrownym, ale podróżuje w poszukiwaniu warunków sprzyjających rozmnażaniu i tarłu w okresach zwiększonych opadów. Jest zwierzęciem rozdzielnopłciowym. Samca od samicy można odróżnić na podstawie kształtu przekroju części brzusznej. U samca ma on kształt litery „V”, natomiast u samic „U”. Ponad to brzuch samic ma nieco głębszy odcień koloru czerwonego. Pirania ma dwa sezony rozrodcze w ciągu roku, które są związane z wahaniami poziomu wody. Kiedy osobnik jest gotowy do aktywności seksualnej, traci czerwone zabarwienie i wybiera siedlisko sprzyjające tarłu, takie jak tereny zalewowe pokryte roślinnością. Zwierzę to wykazuje zachowania lęgowe wokół miejsc gniazdowania, wówczas dwa osobniki odmiennej płci pływają obok siebie będąc w bliskim kontakcie stronami brzusznymi. Początkowo myślano, że są to zaloty, jednak zachowanie takie ma na celu obronę gniazda. Gniazda mają około 4-5 cm głębokości, 15 cm średnicy i są wykopane wśród traw. Samica składa nawet 5000 jaj, które przykleja do roślinności w gnieździe. Po kilku dniach od zapłodnienia z jaj wylęgają się młode osobniki, które wśród roślinności szukają schronienia przed drapieżnikami. Osobniki młodociane dojrzałość płciową osiągną po roku.
Pirania czerwona jest uważana za jedną z bardziej niebezpiecznych i agresywnych gatunków piranii, jednak rozwinęła swego rodzaju symbiotyczną relację z innym przedstawicielem piranii – Serrasalmus marginatus, który oczyszcza jej ciało z pasożytów. Może być niebezpieczna dla ludzi ze względu na ryzyko ugryzienia. Jest to najczęściej poławiany gatunek piranii wykorzystywany w handlu jako ryba akwariowa. Jej poławianie i handel jako zwierzę akwariowe może lokalnie zmniejszać liczebność tego gatunku.
Ryby i dzieci głosu nie mają – czyżby?
Piranie czerwone mogą się ze sobą komunikować. Bardzo często wydawanie dźwięków przejawia się wraz z zachowaniami agresywnymi, takimi jak gryzienie, ściganie, czy też walka. Dźwięki wytwarzane przez piranie są generowane przez skurcze mięśni i są związane z pęcherzem pławnym, który służy jako rezonator. Po wyjęciu z wody pirania wydaje dźwięk przypominający bębnienie. Trzy inne rodzaje dźwięków są wydawane w środowisku wodnym i różnią się one częstotliwością i czasem trwania w zależności od okoliczności. Będą inne w przypadku spotkania się dwóch osobników, przed walką czy też w trakcie pościgu lub tuż przed ugryzieniem. Prawie wszystkie dźwięki wydawane przez piranie są wytwarzane w kontekście interakcji społecznych. Niski dźwięk jest zwykle wytwarzany podczas umiarkowanych ataków, natomiast głośne, wysokie dźwięki powstają podczas bardziej energicznych ataków.