Rząd: Anguilliformes (węgorzokształtne)
Rodzina: Murenidae (murenowante)

Obecnie występuje około 200 gatunków muren podzielonych na 16 rodzajów. Należą one do dwóch podrodzin Muraeninae i Uropterygiinae, które można rozróżnić na podstawie lokalizacji płetw na ich ciele. U Muraeninae płetwa grzbietowa rozpoczyna się na wysokości szczelin skrzelowych, biegnie w dół grzbietu i łączy się z płetwą ogonową, podczas gdy płetwa odbytowa znajduje się za odbytem. U Uropterygiinnae zarówno płetwa grzbietowa, jak i odbytowa, znajdują się na końcu ogona.

Mureny to ryby prawie wyłącznie morskie. Jedynie kilka gatunków jest regularnie obserwowanych w wodach słonawych, na obszarach namorzynowych lub w rzekach, wśród nich np. Gymnothorax polyuranodon. Mureny występują w wodach tropikalnych i subtropikalnych, przy czym największą ich różnorodność stwierdzono w wodach tropikalnych Indo-Pacyfiku. Jedynie kilka gatunków występuje w strefie umiarkowanej, m.in. murena kalifornijska (Gymnothorax mordax) i murena żółta (Gymnothorax prasinus). Wiele gatunków muren zasiedla płytkie wody z dnem pokrytym skałami lub rafami koralowymi, gdzie znajdują kryjówkę w dziurach i szczelinach. Inne żyją nad dnem piaszczystym lub mulistym na głębokości do 500 m. Wiele gatunków jest aktywnych nocą, zaś dzień spędza w kryjówkach.

Zwierzęta te osiągają długość od 20 cm do prawie 3,75 m, chociaż większość z nich ma długość całkowitą wynosząca niewiele ponad 1 m. Największe gatunki osiągają masę dochodzącą do 30 kg. Ciało muren jest wydłużone, muskularne, bocznie spłaszczone oraz pozbawione łusek, a ich gładka skóra pokryta jest ochronnym śluzem. Dodatkowo brak płetw piersiowych oraz brzusznych (u większości gatunków) nadaje im wygląd węża. Mureny mają grubszą skórę niż inni przedstawiciele węgorzokształtnych, co w połączeniu z dużą gęstością komórek kubkowych (produkujących śluz), pozwala na szybsze wytwarzanie śluzu. Ma to istotne znaczenie u muren zamieszkujących piasek, ponieważ dzięki śluzowi granulki piasku przylegają do ścian nor i są one bardziej trwałe. Ułatwia to murenie swobodne oddychanie, co nie jest łatwe biorąc pod uwagę wielkość i lokalizację otworu skrzelowego.

Mureny wykazują oszałamiającą różnorodność wzorów kolorystycznych, od jednolitego brązu lub zieleni po złożone wzory plamek, pasków, siateczek i rozet, w kolorach od czerwonego do żółtego oraz zielonego i brązowego do białego. U niektórych gatunków również wnętrze jamy gębowej jest wzorzyste. Ich szczęki są szerokie i otaczają wystający pysk. Większość z nich ma duże, ostro zakończone zęby, które służą do rozdzierania mięsa lub chwytania śliskich pokarmów. Stosunkowo niewielka liczba gatunków, na przykład murena gwiaździsta (Echidna nebulosa) i murena zebra (Gymnomuraena zebra), żywią się głównie skorupiakami i innymi zwierzętami o twardej skorupie i mają tępe, podobne do trzonowców zęby służące do miażdżenia. Ich duże paszcze są szeroko rozwarte, zwykle aż za tylną krawędzią oka, które jest dobrze rozwinięte. W związku z faktem, iż oczy są małe, mureny polegają głównie na swoim wysoce rozwiniętym węchu. Mureny mają dwie pary nozdrzy. Nozdrza przednie mają kształt rurkowaty i znajdują się w pobliżu czubka pyska. Nozdrza tylne leżą poniżej lub powyżej oka i mają wygląd rurki lub wgłębienia. Kombinacja podwyższonego profilu głowy, umiejscowienia tylnego nozdrza, braku płetw piersiowych i zredukowanej linii bocznej nie występuje w żadnej innej rodziny ryb.

Mureny to nocni drapieżnicy polujący na kraby, krewetki, mątwy, kałamarnice, ośmiornice i ryby. Nie gardzą również padliną. Na murenach żerują nieliczne drapieżniki, m.in. barakudy i węże morskie, dlatego wiele muren, zwłaszcza tych większych, jest drapieżnikami szczytowymi w ich ekosystemach. Są to zwierzęta rozdzielnopłciowe, chociaż u niektórych gatunków wszystkie młode osobniki są samcami, a dopiero po pewnym czasie zmieniają płeć. Zapłodnienie jest zewnętrzne, a jaja i larwy są pelagiczne. U muren występuje stadium larwalne leptocefal (leptocephalus), które charakteryzuje szkliste, bocznie spłaszczone, wysokie i wydłużone wstęgowato ciało. Przypomina ono trochę kształtem liść wierzby. Jako, że leptocefale nie mają we krwi ani krwinek czerwonych ani hemoglobiny, ich ciało jest półprzezroczyste.

Kilka gatunków muren jest popularnych wśród akwarystów ze względu na ich odporność i elastyczną dietę. Do najpopularniejszych należą murena gwiaździsta, murena zebra i murena złotoogonowa (Gymnothorax miliaris). Ponad to są one spożywane w wielu częściach świata, jednak wiąże się to z ryzykiem.

Spożycie muren ważących powyżej 4 kg może doprowadzić do zatrucia toksyną ciguaterą, która czasami kończy się śmiercią.

Murena olbrzymia (Gymnothorax javanicus) i murena żółtobrzeżna (G. flavimarginatus) są znane z gromadzenia dużych ilości ciguatoksyn, które są skoncentrowane głównie w wątrobie. Szczególnym przypadkiem było zatrucie 57 osób, które zjadły głowę i połowę ciała ugotowanej mureny żółtobrzeżnej. Miało to miejsce na Marianach Północnych. Zatrucie ciguatoksyną charakteryzuje się problemami neurologicznymi, układu trawiennego i krążenia. Dlatego też ryby te nie są polecane do spożycia.

Biorąc pod uwagę dużą różnorodność i zmienność wśród muren, są one trudne do zidentyfikowania. Identyfikacji dokonuje się w oparciu o wiele cech, m.in. pozycje płetw, długość ogona, położenie odbytu, profil nozdrzy, szczęki i uzębienie oraz wzór koloru. Zarówno wzór koloru, jak i uzębienie mogą się znacznie zmieniać wraz ze wzrostem zwierzęcia, a obecność płetw jest czasami trudna do ustalenia.

Murena – pierwowzór obcego?

Mureny posiadają dobrze rozwinięte szczęki gardłowe, które znajdują się głębiej w ciele ryby i przypominają szczęki jamy ustnej. Posiadają jednak znacznie mniejsze zęby. Podczas odżywiania mureny wysuwają te szczęki do jamy ustnej, gdzie chwytają ofiarę i transportują ją do przełyku. Są one jedynymi znanymi zwierzętami, które wykorzystują szczęki gardłowe do aktywnego chwytania i krępowania ofiary w ten sposób. U mureny kalifornijskiej zęby są w stanie składać się, gdy ofiara przesuwa się do tyłu, zapobiegając w ten sposób łamaniu się zębów i utrzymania ofiary w trakcie transportu do gardła. Ponadto, aby uniknąć ucieczki schwytanej ofiary pysk mureny sięga daleko w głąb głowy. Dzięki temu podczas rzucania się na zdobycz woda wypływa z tyłu pyska i nie wypiera zdobyczy.