Rząd: Myliobatiformes (orleniokształtne)
Rodzina: Potamotrygonidae (płaszczki słodkowodne)
Potamotrygon leopoldi
Gatunek ten jest jednym z najrzadszych z rodzaju Potamotrygon, który zasiedla wody śródlądowe Ameryki Południowej. Zasięg jego naturalnego występowania ogranicza się do rzeki Xingu oraz dwóch jej dopływów, rzek Iriri i Curuá leżących w północnej Brazylii. Spotykany jest na dnie piaszczystym i mulistym, w którym zakopuje się w ciągu dnia, jednak zdecydowanie preferuje dno kamieniste, gdzie łatwiej zdobyć mu pokarm w postaci ślimaków i krabów. Poza nimi w jego diecie znajdują się również inne bezkręgowce bentosowe. Jest aktywny nocą, wówczas też poszukuje pokarmu. Pomagają im w tym ampułki Lorenziniego, elektroreceptory znajdujące się na ich skórze wokół nosa i otworu gębowego, wykrywające niewielkie pola elektryczne generowane przez inne żywe organizmy.
Ciało płaszczki jest spłaszczone grzbieto-brzusznie i ma kształt owalny. Grzbiet najczęściej jest czarny z jasnymi okrągłymi lub owalnymi plamkami, natomiast brzuch ma zabarwienie od jasnoszarego do białego. Przypuszcza się, że jasne plamy mają przypominać promienie słońca padające na dno rzeki i pomagać rybie w kamuflażu. Oczy znajdują się na części grzbietowej, zaś otwór gębowy od spodu ciała. Ciało zakończone jest solidnym ogonem, na którym znajdują się dwa kolce jadowe. Maksymalna odnotowana szerokość tarczy wynosiła 72 cm, zaś długość całkowita 111 cm. Najcięższy okaz ważył 20 kg. Większość jednak rośnie do około 40 cm średnicy tarczy i około 60 cm długości całkowitej. Samice mogą żyć nawet 28 lat, podczas gdy samce jedynie 15.
Widoczny jest dymorfizm płciowy. U samca u nasady płetw ogonowych obecny jest narząd kopulacyjny, ponad to samice osiągają większe rozmiary ciała. Występuje u niej żyworodność matrotroficzna. Polega ona na tym, iż samica wytwarza jaja, jednak pozostają one w jej ciele.
Na początku embrion czerpie substancje odżywcze z woreczka żółtkowego, zaś później bezpośrednio od samicy. Ciąża trwa około 6 miesięcy i rodzi się od 4 do 12 młodych o średnicy tarczy wynoszącej 10 cm. Osiągną one dojrzałość płciowa po osiągnięciu odpowiednich rozmiarów, czyli 43-46 cm u samic (5 lat) oraz 34-37 cm u samic (3,5-4 lata). Cykl rozrodczy jest ściśle związany z naprzemiennymi porami suchymi i mokrymi. Ryba ta jest zazwyczaj poławiana jako przyłów. Jej mięso nie cieszy się popularnością. Znacznie większym zainteresowaniem cieszą się osobniki młode, które są sprzedawane jako ryby ozdobne. Płaszczki stanowią 1% całkowitego eksportu ryb ozdobnych, a P. leopoldi wraz z innymi gatunkami z rodziny Potamotrygonidae stanowią 67% wszystkich płaszczek słodkowodnych eksportowanych z Manaus (Brazylia). Obecnie ze względu na mały zasięg jej występowania i brak danych dotyczących jej populacji zgodnie z przepisami IBAMA (Brazylijski Instytut Środowiska i Odnawialnych Zasobów Naturalnych) jej wywóz z Brazylii jest nielegalny. Są one także tępione przez ludność z obawy przed zranieniem, które jest bardzo bolesne.
Kolce – ukryta broń płaszczki
Na ogonie płaszczki znajdują się dwa kolce jadowe. Służą one do obrony. Ma on długość kilku centymetrów, jest ostry i piłkowany na brzegach oraz pokryty toksycznym naskórkiem. Badania wykazały, że toksyna składa się głównie z enzymów o działaniu nocyceptywnym (bólowym), obrzękowym (gromadzenie płynów) i nekrotycznym (powodującym martwicę). Młodsze, mniejsze płaszczki mają silniejszy jad, a jego toksyczność maleje wraz z dojrzewaniem. Być może ma to związek z większą liczbą drapieżników, przed którymi muszą się bronić. W porównaniu do płaszczek morskich, płaszczki słodkowodne mają większą liczbę komórek jadowych i powodują cięższe obrażenia.
Powrót na stronę główną >